Lečenje

Bol u kolenu

Uzroci bola u kolenu mogu biti različiti. Budući da koleni zglob trpi najveće opterećenje, u odnosu na jedinicu površine zglobne ploče, postoji značajan rizik od povreda i bolesti.

​Najčešće povrede kolena su:

  • Povreda medijalnog kolateralnog ligamenta manifestuje se bolom, otokom i otežanim hodom. Povreda nastaje najčešće dejstvo direktne sile sa spoljašnje strane kolena. Obično postoje udružene povrede, tzv. Nesrećna trijada Odonoghue: medijalni kolateralni ligament (LCM), prednji ukršteni ligament (LCA) i periferni deo medijalnog meniskusa.
  • Povreda spoljašnjeg kolateralnog ligamenta nastaje dejstvom direktne sile sa unutrašnje strane kolena. U kliničkoj slici dominira bol, otok, hematom i otežan hod.
  • Lezija ukrštenih luigamenata kolena (LCA i LCP) je vrlo česta povreda u sportu, češći u ženskoj populaciji. Povreda prednjeg ukrštenog ligamenta je devet puta češća nego zadnjeg. U nastanku ove povrede nije presudno dejstvo spoljašnje sile, može nastati kod nage promene pravca, u toku pokreta zaustavljanja i sl. U kliničkoj slici prisutan bol koji se pojačava pri pokušaju pokreta, nestabilnost i veliki otok. Koleno je blokirano.
  • Povrede meniskusa kolena. Meniskusi su rskavičave, polumesečaste formacije, koje imaju ulogu da ublaže i absorbuju opterećenja u kolenu. Mehanizam povrede meniskusa može biti dvojak: direktni, usled traume ( kod skoka sa visine, pada na ispružene nioge), indirektni, u toku savijanja i uvrtanja u zglobu kolena. Simptomi su bol sa spoljašnje ili unutrašnje strane kolena, otok kolena, blokada funkcije ( ne može da ispravi koleno). Osećaj preskakanja, popuštanja i ''otkidanja u kolenu'' su znaci manjeg rascepa meniskusa.
  • U akutnoj fazi potrebno je mirovanje, relaksacija mišića i imobilizacija kako bi došlo do pada otoka, resorpcije ekstravazata i smanjenja bola. U ovoj fazi imobilizacije primenjuju se statičke kontrakcije, elektroterapija, laseroterapija, magnetoterapija. Nakon toga započinju se aktivne vežbe uz primenu hidroterapije i lokalne toplote. Uslov za vraćanje funkcije je
  • Pravovremenom i adekvatnom terapijom se smanjuje sekundarna fibroza i obezbeđuje kvalitetno zarastanje povređenog tkiva.

Pored gore nabrojanih povreda, čest uzrok bola u kolenu su I razna reumatska oboljenja. Koleno je veoma često zahvaćeno degenerativnim procesom, artrozom. Bolovi se javljaju pri menjanju položaja zgloba u toku stajanja, hodanju ili pri silaženju niz stepenice. Zglob je bolan na palpaciju. Zahvaćeni zglob se štedi u toku hoda, te stoga brzo dolazi do slabljenja mišićne snage I hipotrofije mišića kvadricepsa. U uznapredovalom stadijumu javlja se ograničeno opružanje I savijanje u zglobu kolena.

​U lečenju ovih pacijenata primenjuje se sledeća fizikalna terapija:

  • Termoterapija. Primena termoterapijskih procedura tople diferentne zone (parafina, peloida, parafanga), značajna je zbog svog analgetskog, trofičkog efekta i kao uvod u kineziterapiju.
  • Ultrazvučna terapija deluje na smanjenje bola, pospešujući cirkulaciju, deluje trofički i stimulativno. Često se primenjuje kao sonoforeza, zajdnička primena ultrazvuka i raznih antireumatskih masti i gelova: Deep relief, Fastum gel, Voltaren gel, Traumon gel isl.
  • Laseroterapija se primenjuje kod ovih stanja zbog svog analgetskog i biostimulativnog efekta.
  • Magnetoterapija se prevashodno koristi zbog svog fiziološko-biološkog delovanja u vidu analgezije, antiinflamacije i sedacije. Od velikog je značaja primena magnetoterapije kod pacijenata sa degenerativnim oboljenjima kolena  zbog stimulacije hondrocita u smislu njihove proliferacije ili povećanja sinteze proteoglikana.
  • Elektroterapija (IFS, KTD, TENS, elektroforeza lekova), Koriste se različiti oblici struja s ciljem postizanja, pre svega, analgetskog efekta, a potom i drugih efekata koji nastaju kao rezultat ubrzane cirkulacuje i poboljšane trofike.
  • Sa osnovnim ciljem, uspostavljanje funkcije zgloba. Primenjuju se vežbe za očuvanje obima pokreta, jačanje mišića stabilizatora kolena (m.quadriceps). 

Ciljevi medicinske rehabilitacije su vraćanje punog obima pokreta u zglobu kolena, podizanje snage, izdržljivosti i propriocepcije.

Sportske povrede

Najčešće sportske povrede su:

  1. Kontuzije (nagnječenja) mišića, tetiva, nerava i zglobova. Pod dejstvom sile pritiska dolazi do manjeg ili većeg oštećenja tkiva. Manifestuju se bolom, otokom, krvnim podlivima i ograničenom funkcijom. Kod izvesnog broja povređenih hematom kalcificira što u velikoj meri otežava lečenje pacijenta.
  2. Distorzije (uganuća) zglobova, predstavljaju povrede, uzrokovane prekomernim istegnućima ligamenata, kapsule i tetivnih pripoja. Prilikom nekontrolisanih i prekomernih fizioloških pokreta, mogu nastati povrede različitog stepena, od najlakših, bez izraženijih oštećenja funkcije, do najtežih, sa pojavom otoka, krvnog podliva, bola i nemogućnosti izvođenja aktivnog pokreta.
  3. Distenzije mišića i ligamenata (istegnuća) koje nastaju snažnom kontrakcijom velike amplitude ili prekomernim istezanjem.
  4. Rupture mišića i tetiva koje mogu biti parcijalne i kompletne, i nastaju direktnim dejstvom sile ili indirektnim mehanizmima, kao što su prekomerno rastezanje ili snažna pojedinačna kontrakcija. Pucanje pojedinih mišićnih snopova podrazumeva i prekid lokalnih krvnih sudova, što je praćeno krvarenjem i pojavom otoka usled hematoma.

Sa fizikalnom terapijom je potrebno započeti odmah nakon povrede u cilju smanjenja bola, krvarenja i otoka, kao i prevencije širenja povrede. Fizikalni tretman u ovoj fazi podrazumeva primenu krioterapije, laseroterapije, magnetoterapije, kineziterpije (izometrijske kontrakcije).

Nakon 3-5 dana kod lakših povreda, odnosno 7-10 dana kod težih povreda, fizikalni tretman se nastavlja primenom: termoterapije, elektroterapije, ultrazvučne terapije, laseroterapije, magnetoterapije, kineziterapije.

Čim bolovi prestanu, počinje mobilizacija segmenata, primenjuju se vežbe za povećanje obima pokreta i jačanje mišićne snage.

Pravovremenom i adekvatnom terapijom smanjuje se sekundarna fibroza i obezbeđuje kvalitetno zarastanje povređenog tkiva.

Najčešće su povrede kolateralnih i ukrštenih ligamenata kolena, povrede kolateralnih ligmenata stopala, upala tetiva, ruptura Ahilove tetive, tetiva rotatora ramena, ruptura mišića.

Pored standardnih fizikalnih procedura, visoko efektivan metod lečenja sportskih povreda je terapija udarnim talasima – Schockwave terapija. Ordinacija Longa Vita PS poseduje Schockwave aparat švajcarskog proizvođača Storz medical, koji predstavlja svetski zlatni standard u ovoj terapiji.

Kako deluje Schock wave terapija?

Radijalna terapija udarnim talasima koristi visoko energetske zvučne talase koji se uvode u bolnu regiju. Podstiče proces izlečenja aktiviranjem samoregulacije tela, stimuliše metabolizam i ubrzava cirkulaciju krvi. Oštećeno tkivo se regeneriše.

Problemi sa kičmom

Kičmeni stub se upoređuje sa sistemom zupčanika koji su savršeno podešeni jedan za drugim. Ukoliko svi elementi kao što su, pršljenovi, kičmeni diskovi, mišići, ligamenti kao i nervi, besprekorno funkcionišu, kičmeni stub može vršiti svoju ulogu oslonca i držača.

Kičmeni stub nosi glavu, podupire trup i obuhvata kičmenu moždinu. Karlica predstavlja koštanu vezu između kičme i nogu. Svoju čvrstinu (stabilnost) kičmeni stub dobija od ligamenata i mišića, sa kojima on, čini celinu.

Nedostataka kretanja, suviše dugo, uz to i nepravilno sedenje u automobilu, na radnom mestu, ispred kompjutera, prekomerna težina i pogrešan model kretanja doprinose da zbog pogrešnog opterećenja diska, dođe do prerane istrošenosti kičmenog stuba.

Spondiloza je hronično degenerativno oboljenje kičmenog stuba sa promenama lokalizovanim na intervertebralnim diskusima, osteofitima na pršljenskim telima i degenerativnim promenama na intervertebralnim "fasset'' zglobovima. Najčešće su degenerativnim procesom zahvaćeni vratni i slabinski deo kičmenog stub.

Cervikalna spodiloza manifestuje se bolom u vratu, potiljku, može iradirati u rame, duž ruke ili ka licu. Bol je tup, ponekad oštar, pogoršava se kod naglih pokreta i pri nošenju tereta. Postoji palpatorna bolnost u vratnoj regiji, ograničenost pokreta vratne kičme, napetost vrtanih mišića, ponekad i osećaj trnjenja duž ruke sve do šake.

Lumbalni sindrom podrazumeva tegobe u vidu bolova i poremećaja funkcije krsno-slabinskog dela kičmenog stuba.

Lumbalgija (lumbago), manifestuje se bolom, mišićnom napetošću i ukočenošću u lumbalnom predelu. Često ima nagli početak, u toku podizanja nekog tereta, uspravljanja trupa iz sagnutog položaja, naglog okretanja trupa, ustajanja sa stolice, iz postelje i sl. Često se pojava lumbalgije opisuje kao ''udar nožem''.

Akutna lumbalgija (lumbago) nastaje usled:

  • protruzije nukleus pulpozusa
  • subluksacije intervertebralnog zgloba
  • povrede sakroilijačnog zgloba
  • distorzije lumboilijačnih ligamenata
  • distenzije lumbalnih i iliokostalnih mišića
  • zapaljenja burzi u lumbosakralnoj reguji

Kompresivna išijalgija znak je uznapredovale i odmakle faze lumbalnog sindroma. Manifestuje se bolom u krsno-slabinskom delu kičme sa širenjem duž noge (bol duž prostiranja n.ischiadicus-a), praćeno osećajem trnjenja.

Zadaci fizikalne terapije u akutnom stadijumu bolne kičme su sledeći:

  1. smanjenje i otklanjanje bola
  2. antiinflamatorno delovanje
  3. uspostavljanje funkcije oduzetih nerava
  4. sprečavanje i otklanjanje skraćenja mišića i kontraktura
  5. sprečavanje stvaranja gustog vezivnog tkiva

Od fizikalnih procedura u lečenju akutnog bolnog sindroma kičme koriste se sledeće procedure:

  • Krioterapija. Aplikacijom kratkotrajne krioterapije na spastičan mišić (onoliko često koliko je to potrebno) može se smanjiti bol, kao posledica antiinflamatarnog i analgetskog efekta hladnoće.
  • Laseroterapija je bezbolna procedura, primenjuje se usmeravanjem laserskog zraka na akupunkturne tačke ili skenirajućom metodom paravertebralno u odgovarajućem segmentu kičme (vrtanom, grudnom, slabinskom, krsnom). Primenom biostimulativnog lasera u terapiji akutnog bola kičmenog stuba postiže se analgezija i antiinflamatorno delovanje. Laseroterapija se u terapiji akutnog bolnog sindroma prevashodno koristi zbog svog fiziološko-biološkog delovanja u vidu analgezije, antiinflamacije i sedacije.  
  • Elektroanalgetske procedure. U cilju smanjenja bola, inflamacije i povišenog tonusa mišića, koriste se sledeće elektroterapijske procedure:
  1. Anodna galvanizacija primenjuje se u cilju smanjenja bola, smanjenja hipertonusa, edema i inflamacije.
  2. Elektroforeza lekova je specijalni oblik primene galvanske struje, podrazumeva unošenje leka u organizam preko intaktne kože. U akutnoj bolnoj fazi najčešće se elektroforezom unose Novocain i kortikosteroidi.
  3. Dijadinamske struje imaju izraženo analgetsko delovanje, već nakon 10 do 30s, dolazi do povišenja praga za bol. Pored analgetskog deluju i spazmolitički, vazodilatatorno, trofički.
  4. Interferentne struje (IFS), ispoljavaju dubinsko delovanje. Deluju na mišiće, nerve i metaboličke promene. Deluju analgetski, resorptivno, smanjuju mišićni tonus. Struje imaju izrazito analgetsko dejsvo, aplikuju se na bolne sgmente kičme ili duž ekstremiteta.
  • Elektrostimulacija paretičnih mišića. Ukoliko postoji lezija perifernog motornog neurons zbog kompresije korena spinalnog nerva, kod discus hernie, neophodna je i elektrostimulacija paretičnih mišića eksponencijalnim strujama.
  • Kineziterapija cervikalnog sindroma podrazumeva primenu  izometričkih (statičkih) vežbi vratne muskulature uz mirovanje. Vežbe u ležećem položaju sa što manjom pokretljivošću dinamičkih vertebralnih segmenata, primenjuju se u lečenju  akutnog lumbalnog sindroma.

U subakutnoj fazi nastavlja se sa prethodnom terapijom, s tim što se sada mogu uklučiti i druge fizikalne procedure:

  • Elektroterapija. Nastavlja se sa primenom elektroprocedura iz prethodnog stadijuma.
  • Bioptron svetlosna terapija, koja otklanja bol ili smanjuje njegov intenzitet, poboljšava mikrocirkulaciju, stimuliše regenerativne i reparativne procese.
  • Dekompresiona terapija je mehanoterapijska procedura koja se sastoji u strogo kontrolisanom i doziranom istezanju pojedinih delova kičmenog stuba, a u cilju povećanja međupršljenskih prostora, proširenja intervertebralnih otvora, kroz koje prolaze spinalni nervi, istezanja ligamentarnog aparata.
  • Kineziterapija (vežbe za leđnu i trbušnu muskulaturu, u cilju jačanja mišićnog midera kičme). Za svakog pacijenta, pravi se individualni program vežbi, koji dovodi do značajne redukcije bola i poboljšanja ukupnog stanja bolesnika. Naučene vežbe je neophodno raditi kod kuće i uvrstiti ih u aktivnosti svakodnevnog života.

U hroničnoj fazi moguća je primena širokog spektra fizikalnih procedura:

  • Termoterapija. U hroničnoj fazi značajna je primena termoterapijskih procedura tople diferentne zone (parafina, peloida, parafanga), zbog svog analgetskog, trofičkog efekta i kao uvod u kineziterapiju.
  • Laseroterapija se primenjuje i u hroničnom stadijumu zbog svog, pre svega analgetskog i biostimulativnog efekta.
  • Magnetoterapija se u hroničnom stadijumu primenjuje zbog stimulacije proliferacije ćelija i izgradnje ćelijskog matriksa a i zbog stimulacije hondrocita u smislu njihove proliferacije ili povećanja sinteze proteoglikana.
  • Ultrazvučna terapija primenjuje se duž leđnih mišića, deluje na smanjenje mišićnog spazma, smanjenje bola, pospešujući cirkulaciju, deluje trofički i stimulativno. Često se primenjuje kao sonoforeza, zajdnička primena ultrazvuka i raznih antireumatskih masti i gelova: Deep relief, Fastum gel, Voltaren gel, Traumon gel isl.
  • Elektroterapija. Koriste se različiti oblici struja s ciljem postizanja, pre svega, analgetskog efekta, a potom i drugih efekata koji nastaju kao rezultat ubrzane cirkulacuje i poboljšane trofike.
  • Masaža. Masažom leđne muskulature, povećava se cirkulacija krvi u mišićima, smanjuje se napetost mišića, smanjuje se bol, zamor, deluje relaksantno i sedativno.
  • Kineziterapija. Intenzivne i dugotrajne vežbe u hroničnom stadijumu, pored smanjenja bola, imaju za cilj i sledeće: povećanje mišićne snage, povećanje mase mišića, povećanje lokalne izdržljivosti i opšte izdržljivosti tela. Koriste se brojne autorizovane tehnike, ali i individualno dizajnirane vežbe na osnovu funkcionalnog statusa lokomotornog aparata.

Ciljevi kompletnog rehabilitacionog programa su postignuti kada je:

  • bol kontrolisan
  • postignut skoro pun obim pokretljivosti kičme
  • dostignuta simetrična fleksibilonost i kontrola trupa održava u svakodnevnim i profesionalnim aktivnostima, sportu i rekreacionim aktivnostima

Za svakog pacijenta pravi se individualni plan fizikalne terapije, koji se, svakodnevnom kontrolom efekata lečenja, prilagođava trenutnom stanju pacijenta.

"Zdravlje je pravo bogatstvo, a ne parčići zlata ili srebra."- Mahatma Gandi